9 marca 2021 roru mecenas Stanisław Zawadowski udzielił w Radio Łódź wywiadu na temat odpowiedzianości prawnej nieletnich.

Zapraszamy do lektury streszczenia wywiadu lub odsłuchania magrania tutaj:

Czy nieletni może ponosić odpowiedzialność przed sądem na przykład za obrażenie kolegi?

Tak może się zdarzyć. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, która stanowi swoisty kodeks karny i kodeks postępowania karnego dla nieletnich daje taką możliwość, kiedy nieletni dopuści się czynów karalnych albo zachowań noszących znamiona demoralizacji. I dziś coraz częściej zdarza się, że na przykład rodzice dzieci kierują zawiadomienia do organów ścigania celem wszczęcia postępowania o „demoralizację” w stosunku do innych dzieci. To może także mieć miejsce w przypadku – często zwyczajnych, niegroźnych – zaczepek, wzajemnego dokuczania sobie przez dzieci, czy niefortunnego upadku dziecka podczas wspólnej zabawy, gdy rodzic uzna to za celowe działanie innego dziecka względem jego pociechy. Tak bywa, choć moim zdaniem takie działania w większości przypadków podejmowane są przedwcześnie, przed wykorzystaniem innych dostępnych metod wychowawczych ze strony rodziców.

Ale chyba groźba postawienia przed sądem nie dotyczy małych dzieci? Ustalono jakąś dolną granicę wieku, od której dziecko może być pociągnięte do odpowiedzialności ?

Nie, jeśli chodzi o zachowania noszące znamiona demoralizacji – ustawodawca nie określił tu minimalnego wieku nieletniego, w stosunku do którego może być wszczęte postępowanie w przypadku stwierdzenia ich przejawów. Zdarza się, że postępowanie jest wszczynane nawet wobec kilkuletnich dzieci w wieku szkolnym w sytuacji, gdy dojdzie do dziecięcej kłótni, w której wyniku drugie dziecko będzie miało nawet niewielkie obrażenia, czy zasinienia. Wtedy rodzice niejako w odwecie składają skargi do organów ścigania, co wiąże się z przesłuchaniem dziecka przez policję (Ogniwo do spraw Nieletnich i Patologii), a następnie skierowaniem sprawy do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego celem zbadania, czy doszło do przejawów demoralizacji, względnie czynu karalnego, na przykład naruszenia nietykalności innej osoby.

Co może być uznane za demoralizację? Jak rozumieć pojęcie demoralizacji?

Ogólnie demoralizacja to przejaw niedostosowania społecznego. Ustawodawca wskazuje na szczególne przejawy demoralizacji, takie jak: naruszanie zasad współżycia społecznego (na przykład przekraczające granice dokuczanie, bijatyki), popełnienie czynu zabronionego, uchylanie się od obowiązku szkolnego, używania alkoholu lub innych środków odurzających, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych. Obecnie kontakt             z papierosami, czy nawet jednorazowy kontakt dziecka z alkoholem podczas szkolnej dyskoteki, nie mówiąc o innych używkach, może stanowić podstawę do wszczęcie postępowania przeciwko nieletniemu.

Co robić, gdy w stosunku do dziecka zostanie wszczęte postępowanie? Czy warto w sprawie o demoralizację ustanowić obrońcę?

Zawsze rekomendujemy w takiej sytuacji skorzystanie z pomocy prawnej, gdyż nieletni będzie przesłuchiwany przez policję. Pamiętajmy, że kilku czy kilkunastoletnie dziecko, a także jego rodzice mogą nie sprostać tej sytuacji merytorycznie czy emocjonalnie i różnych przyczyn mogą nie w pełni skorzystać ze swoich uprawnień podczas przesłuchania dziecka.

Jakie konsekwencje może ponieść nieletni, jeśli sąd rodzinny uzna, że dopuścił się na przykład demoralizacji?

W sprawach wobec nieletnich sąd rodzinny może udzielić upomnienia, zobowiązać do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach. Sąd może ustanowić także między innymi: tak zwany nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zastosować nadzór kuratora, orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w zawodowej rodzinie zastępczej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim, orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym. Jeżeli małoletni ma pierwszy kontakt z zachowaniem o charakterze niedostosowania społecznego, sądy sięgają zwykle do środków wychowawczych w postaci upomnienia, względnie ustanowienia nadzoru kuratora.

Czy sąd rodzinny przed rozprawą będzie przeprowadzał wywiad środowiskowy?

W przypadku wszczęcia postępowania przeciwko nieletniemu zawsze jest przeprowadzany wywiad środowiskowy dotyczący nieletniego oraz jego opiekunów. Jeżeli zachodzi konieczność uzyskania kompleksowej diagnozy osobowości nieletniego sąd dopuszcza dowód z opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów.

Czy dziecko, wobec którego sąd rodzinny orzekł zastosowanie określonych środków wychowawczych będzie figurowało w jakimś rejestrze?

Tak, w każdym przypadku zastosowanie środków wychowawczych wobec nieletniego jest odnotowywane w Krajowym Rejestrze Karnym.

Potrzebujesz pomocy prawnika?

Nie czekaj - zadzwoń:

609 552 220