Nie składać pochopnie wyjaśnień, skorzystać z prawa do przesłuchania w obecności ustanowionego obrońcy, dokładnie przyjrzeć się i przeanalizować opinię biegłego, dotyczącą wypadku i – jeśli trzeba – zgłosić do niej zastrzeżenia. Tak można streścić „ABC sprawcy lub uczestnika wypadku drogowego”. Ale po kolei.

 Wypadek drogowy - jak jest definiowany?

Z wypadkiem drogowym mamy do czynienia wówczas, gdy na skutek nieumyślnego naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym, powietrznym dochodzi do spowodowania u pokrzywdzonego średniego uszczerbku na zdrowiu lub rozstroju zdrowia (art. 177 par 1 i n. KK).

 Doszło do wypadku. Jak się zachować na miejscu zdarzenia?

Jesteśmy w sytuacji, gdy uczestnikom wypadku – jeśli było to konieczne – udzielono już pomocy. Zwykle rozpoczyna się wtedy ustalanie z udziałem policji przebiegu wypadku, sprawcy, strony odpowiedzialnej za jego spowodowanie. Warto wówczas – choć to niełatwe – zminimalizować emocje, a także pamiętać o tym, że naszym fundamentalnym prawem jest prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania. Jest to szczególnie ważne, gdy jesteśmy podejrzani o spowodowanie wypadku. Podejrzany zawsze – nawet w sytuacjach oczywistych, a w szczególności, gdy do przesłuchania dojdzie podczas zatrzymania lub w niedługim czasie po zdarzeniu – ma prawo nie przyznać się do zarzucanego mu czynu, odmówić składania wyjaśnień i odmówić odpowiedzi na pytania.

Kiedy jesteśmy wezwani przez organy ścigania na przesłuchanie powinno dojść do niego w obecności ustanowionego obrońcy (podejrzany musi jednak zażądać udziału obrońcy w przesłuchaniu, niestawiennictwo obrońcy nie wstrzymuje przesłuchania). Udział obrońcy umożliwia realizację prawa do obrony materialnej. Skorzystanie ze wszystkich wymienionych uprawnień nie wywołuje ujemnych skutków procesowych dla podejrzanego.

Biegły "wskazuje" sprawcę wypadku

Zawsze w wypadkach drogowych kluczowym dowodem wskazującym przypisanie odpowiedzialności za spowodowanie wypadku będzie opinia biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków i techniki ruchu drogowego. Jeśli z jego opinii będzie wynikało, że główną przyczyną spowodowania wypadku drogowego było na przykład znaczne przekroczenie dopuszczalnej prędkości, najprawdopodobniej oskarżyciel publiczny sporządzi akt oskarżenia i skieruje sprawę do sądu.

Ale opinia biegłego nie jest „nienaruszalna” – warto sprawdzić, czy została sporządzona prawidłowo. Jeśli są wątpliwości co do jej rzetelności, spójności, czy komunikatywności podejrzany ma prawo do złożenia zarzutów do opinii biegłego.

Warto wiedzieć, czego zdarza się nie dopilnować biegłym

Podstawą sporządzenia prawidłowej opinii przez biegłego jest protokół z oględzin miejsca zdarzenia i szkic miejsca wypadku sporządzony przez policję. Już na tym etapie dochodzi do najczęstszych nieprawidłowości, gdyż oględziny są zwykle prowadzone podczas akcji ratunkowej. Zdarza się, że ich prawidłowy przebieg jest uniemożliwiony na przykład przez zaparkowanie wozu bojowego, względnie karetki pogotowia. Opinia biegłego zawsze powinna dokładnie określić pole wymiarowe przy użyciu dwóch współrzędnych: SLO1 i SLO2.

W dokumencie powinno być uzasadnienie, w jaki sposób ustalono prędkości: początkową pojazdu (prędkość́, jaką miał pojazd w chwili powstania stanu zagrożenia), prędkość kolizyjną (prędkość́, jaką miał pojazd w chwili uderzenia pieszego czy innego pojazdu). Opinia powinna uściślać, w jaki sposób zostało ustalone miejsce pierwszego kontaktu kolizyjnego.

Przy wypadkach z udziałem pieszych opinia musi w najdrobniejszych szczegółach określać czas, fazę kontaktu pieszego z pojazdem, jego przemieszczanie się po zderzeniu z pojazdem aż do momentu całkowitego zatrzymania się. Te wszystkie okoliczności muszą być opisane i merytorycznie uzasadnione przez biegłego.

Może przydać się prywatna opinia specjalisty od wypadków drogowych

W sprawach dotyczących wypadków drogowych podejrzany ma prawo do sporządzenia prywatnej opinii przez specjalistę. Taka opinia nie jest dowodem z opinii biegłego, ale stanowi dowód z dokumentu, co daje merytoryczną podstawę do rozważenia przez organy ścigania wątpliwości obrońcy i dopuszczenia dowodu w formie opinii uzupełniającej lub dowodu z opinii innego biegłego.

Jeśli po dopuszczeniu dowodu z opinii specjalisty będzie wynikać, że nie można ustalić, czy podejrzany spowodował wypadek lub w sposób znaczny przyczynił się do jego powstania, wówczas postępowanie przygotowawcze zostanie umorzone. Jeśli organ procesowy nie podzieli naszych wątpliwości, swoich racji podejrzany będzie musiał dochodzić w sądzie.